Zadawanie dobrych pytań
Dobrym sposobem na to, aby pomóc komuś przemyśleć dany temat jest zadawanie pytań. Odpowiednie pytanie może skutecznie pomóc przedstawić posiadaną wiedzę, ocenić posiadane koncepcje, a także stworzyć nowe.
Zadawanie pytań mających na celu pomóc innym w procesie uczenia się nosi nazwę Metody sokratycznej, od jej twórcy Sokratesa, który żył w starożytnej Grecji.
Metoda sokratyczna wymaga bardzo uważnego słuchania osoby pytanej aby móc dobrze ocenić jej wypowiedĽ i sformułować pytanie, które będzie pomocne, konstruktywne i niekonfrontacyjne.
Oto przykłady takich pytań:
Pytania wyjaśniające
- Co masz na myśli mówiąc ______?
- O co przede wszystkim Ci chodzi?
- Jak _____ odnosi się do _____?
- Czy mógłbyś to sformułować inaczej?
- Czy dobrze Cię zrozumiałem: masz na myśli _____ czy też _____?
- Jak to się odnosi do naszego problemu/dyskusji/sprawy?
- Joasiu, czy mogłabyś swoimi słowami podsumować to co powiedział Ryszard? ... Ryszard, czy to miałeś na myśli?
- Czy mógłbyś podać mi przykład?
- Czy _____ byłoby dobrym tego przykładem?
Pytania sprawdzające założenia
- Co zakładasz mówiąc to?
- Co zakłada Joasia?
- Co innego moglibyśmy założyć?
- Wydaje się, że przyjmujesz, iż _____. Czy dobrze Cię rozumiem?
- Całe Twoje rozumowanie opiera się na _____. Dlaczego oparłeś swoje rozumowanie na _____ zamiast na _____?
- Wydaje się, że przyjmujesz, iż _____. Dlaczego uważasz to za oczywiste?
- Czy zawsze tak jest? Jak myślisz o co chodzi w tym założeniu?
- Dlaczego ktoś mógłby przyjąć takie założenie?
Pytania badające motywy i dowody
- Czy mógłbyś wyjaśnić nam swoje motywy?
- Jak to się odnosi do tego przypadku?
- Czy jest powód aby wątpić w ten materiał dowodowy?
- Kto jest w stanie stwierdzić, czy to prawda?
- Jak odpowiedziałbyś komuś, kto mówi, że ____?
- Czy ktoś jeszcze ma dowody na poparcie tej tezy?
- Jakie rozumowanie doprowadziło Cię to takich wniosków?
- Jak moglibyśmy się przekonać, że to jest prawda?
Pytania na temat poglądów lub punktu widzenia
- Co sugerujesz mówiąc to?
- Mówiąc _____, czy sugerujesz że _____?
- Ale gdyby tak się stało, to jakie by były inne tego skutki? Dlaczego?
- Jaki miałoby to skutek?
- Czy tak stałoby się na pewno, czy tylko prawdopodobnie?
- Jaka jest alternatywa?
- Jeżeli faktem jest, że _____ oraz _____ to co jeszcze może być prawdą?
- Jeśli założymy, że ____ jest etyczne, to co z _____?
Pytania badające implikacje i konsekwencje
- Jak możemy to sprawdzić?
- Co zakłada to pytanie?
- Czy _____ sformułowałby to pytanie inaczej?
- W jaki sposób ktoś mógłby rozwiązać tę kwestię?
- Czy w ogóle jesteśmy w stanie znaleĽć odpowiedĽ na to pytanie?
- Czy to pytanie jest jasne? Czy je rozumiemy?
- Czy odpowiedzieć na to pytanie jest łatwo czy trudno? Dlaczego?
- Czy wszyscy zgadzamy się, że tak powinno brzmieć pytanie?
- Aby odpowiedzieć na to pytanie, na jakie inne pytania trzeba przedtem znaleĽć odpowiedĽ?
- W jaki sposób _____ określiłby tę kwestię?
- Dlaczego ta sprawa jest ważna?
- Czy to pytanie jest najważniejsze, czy też istnieje jakieś pytanie ukryte?
- Czy widzisz w jaki sposób to może się odnosić do ________?
Pytania opracowano na podstawie: Paul, R. (1993). Critical Thinking: How To Prepare Students for a Rapidly Changing World: Foundation for Critical Thinking, Santa Rosa, CA.
